صفر تا صد صادرات به عراق + بررسی تمام چالش ها

عراق دومین منبع نفت جهان به شمار می رود و بیشتر درآمد آن از فروش محصولات نفتی است. نزدیکی مرز عراق به ایران سبب تسهیل واردات به عراق شده است که حدود 90% اقلام مورد نیاز عراق از طریق واردات صورت می گیرد. بر اساس آمار سال 2020 میزان صادرات کشور عراق به سایر کشورهای جهان در سطح 65,484,012,000 دلار یعنی چیزی بالغ بر 65 میلیارد دلار بوده است. از این رو تولیدکنندگان ایرانی می توانند با استفاده از تولید محصولات با کیفیت و متنوع سهم چشمگیری در صادرات به عراق و فعالیت در بازار پر رونق آن داشته باشند.

عمده واردات کالاهای بازار عراق از کشورهای امارات، سوریه، ترکیه، چین، کره جنوبی، اردن، آلمان، ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران انجام می‌گردد. کشور عراق یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران محسوب می‌شود. ازبین‌رفتن زیرساخت‌ها، نیاز این کشور را به کالاهای مصرفی و تجهیزات دوچندان کرده است، همین موضوع باعث شده است تا صادرات به عراق روزبه‌روز موردتوجه تعداد بیشتری از بازرگانان قرار گیرد و سودآوری بسیاری برای آن‌ها به همراه داشته باشد.

همچنین می‌توانید برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی صادرات به کشورهای عربی حوزه‌ی خلیج فارس، مقاله‌ی آموزش صادرات به عمان را در سایت دکتر سید مسعود موسوی مطالعه کنید.

چگونه تاجر عراقی را پیدا کنیم؟

پیدا کردن مشتری در کشور عراق یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که تجار برای صادرات کالا به عراق با آن روبه‌رو می‌شوند. در ادامه، تعدادی از روش‌های مؤثر برای یافتن شریک تجاری در عراق را معرفی می‌کنیم:

1. استفاده از شرکت‌های بازرگانی: یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای پیدا کردن شرکای تجاری در عراق، کمک گرفتن از شرکت‌های بازرگانی است. این شرکت‌ها با تجار سرشناس و شرکت‌های معتبر بازرگانی در عراق آشنایی دارند و می‌توانند شما را با تجار بزرگ و سرشناس این کشور متصل کنند.
2. بازاریابی میدانی: شرکت‌هایی که تجربه بازاریابی در عراق و صادرات به این کشور را دارند، می‌دانند که برخی از تجار سرشناس و شرکت‌های بازرگانی در عراق در بازارهای عمده‌فروشی این کشور دفتر یا غرفه بازرگانی دارند. بنابراین، یکی از روش‌های مؤثر برای پیدا کردن تجار عراق، حضور میدانی در بازارهای عمده‌فروشی این کشور است. مدیران یا کارشناسان بازرگانی بین‌الملل و صادرات شرکت‌های تولیدی و بازرگانی ایران می‌توانند به عراق سفر کنند و از طریق پرس‌وجو در این بازارها با تجار سرشناس عراق آشنا شوند.
3. شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر: شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر، یکی از راه‌های مؤثر برای پیدا کردن مشتری و معرفی محصولات و خدمات است. از این طریق می‌توانید شرکای تجاری خود را پیدا کنید. علاوه بر این، بسیاری از تجار و واردکنندگان عمده عراق در این نمایشگاه‌ها حضور دارند که فرصتی عالی برای برقراری ارتباط با آن‌ها فراهم می‌کند.
4. پرس‌وجو از بنکداران و عمده‌فروشان: بسیاری از تجار و واردکنندگان عمده عراق در بازارهای عمده‌فروشی دفتر تجاری ندارند، اما نمایندگان فروش دارند. یکی از اقدامات مهم شما در این بازارها، پرس‌وجو از بنکداران و عمده‌فروشانی است که محصول مشابه تولیدی شما را عرضه می‌کنند. به این ترتیب می‌توانید اطلاعات تجار سرشناس محصول مورد نظر را از آن‌ها بگیرید.

چگونه با تجار عراق ارتباط بگیریم؟

یکی از دیگر موضوعات مهمی که در فرایند صادرات به عراق باید موردتوجه قرار گیرد توجه به آداب مذاکره با بازرگانان عراقی است. برای نحوه صحیح آداب معاشرت و نکات مهم قبل از صادرات به عراق مقاله 4 نکته مهم قبل از صادرات به عراق در این بخش به برخی از مهم‌ترین نکاتی که بایستی در مذاکرات با تجار این کشور موردتوجه قرار گیرد اشاره می‌کنیم.

• عراقی‌ها برای زبان عربی اهمیت ویژه‌ای قائل هستند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم حتماً یک نسخه به زبان عربی از کاتالوگ تهیه کنید.
• ایمیل مارکتینگ یکی از بهترین روش‌هایی است که برای ارتباط با تجار عراقی می‌توانید انتخاب کنید. • درصورتی‌که به زبان عربی مسلط نیستید حتماً همراه خود مترجم داشته باشید.
• اسناد و مدارک مرتبط با محصول را به زبان عربی ترجمه کنید.
• زبان رایج در کشور عراق عربی و کردی است، حتماً کارت ویزیت خود را به یکی از این دو زبان ترجمه کنید.
• در کشور عراق انداختن پاها بر روی‌هم مسئله‌ای ناخوشایند است، در جلسات تجاری از انجام این کار خودداری کنید.
• در مذاکره تماس چشمی برقرار کنید.
• سیگارکشیدن در مذاکرات تجاری امری عادی محسوب می‌شود.
• از تأخیر تاجران عراقی در قرارهای تجاری تعجب نکنید. تجار عراقی ترجیح می‌دهند جنس مورد معامله را از نزدیک لمس کنند.

عراق به چه کالاهایی نیاز دارد؟

آمارها نشان می‌دهند که تقریباً 68 درصد از کالاهای صادراتی به عراق، شامل کالاهای واسطه‌ای، 28 درصد کالاهای مصرفی و 4 درصد کالاهای سرمایه‌ای می‌باشد. البته ایران در زمینه ارسال کالا به عراق رقبایی نیز دارد که مهم‌ترین آن‌ها کشورهای هند، ترکیه، چین، اردن، امارات و آمریکا هستند.

مهمترین اقلام صادراتی عراق کالای زیر بوده است:

1. دارو های گیاهی و شیمیایی و مواد اولیه دارو های گیاهی و شیمیایی و ماشین الات داروسازی؛
2. سوخت های معدنی، روغن های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها؛ مواد قیری؛ معدنی و …؛
3. مروارید طبیعی یا پرورشی، سنگ های قیمتی یا نیمه قیمتی، فلزات گرانبها، فلزات روکش شده و …؛
4. میوه و آجیل خوراکی؛ پوست مرکبات یا خربزه؛
5. مس و مصنوعات آن 6. آهن و فولاد 7. کشتی ها، قایق ها و سازه های شناور؛
6. سرب و محصولات آن 9. محصولات شیمیایی متفرقه؛
7. ماشین آلات، لوازم مکانیکی، راکتورهای هسته ای، بویلرها؛ بخش هایی از آن؛
8. چرم و پوست خام (به غیر از پوست خز) و چرم.

چگونه نمونه کالا به عراق بفرستیم؟

به دلیل شرایط موجود در کشور ما، ارسال بار به عراق یا حتی ارسال بار به بغداد برای تجار ایرانی و بازرگانان سود قابل‌توجهی دارد. اگر بخواهید یک یا چند بسته کوچک و حتی یک محموله بسیار بزرگ به عراق ارسال کنید، چندین روش برای حمل کالا به این مقصد وجود دارد که هرکدام قوانین خاص خود را دارند.

دریافت بیمه نامه جامع باربری مهمترین موضوعی است که باید مدنظر داشته باشید؛ چرا که حمل بار همیشه با خطرات پیش‌بینی‌نشده همراه است. برای ارسال نمونه کالا به عراق، هزینه بیشتری نسبت به بار‌های و محموله‌های بزرگ بپردازید که بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها مربوط به گمرک است. برای این منظور می‌توانید از کانتینر‌های مورد استفاده برای حمل و نقل مشترک استفاده کنید؛ در نتیجه هزینه‌های پرداختی برای حمل چندان زیاد و هنگفت نیست.

چگونه با تاجر عراقی مذاکره کنیم؟

بازار عراق یکی از اصلی‌ترین مقاصد صادراتی محصولات ایرانی است و تجارت با این کشور برای شرکت‌های بازرگانی ایران به نسبت سایر کشورها ساده‌تر است. برای موفقیت در این بازار، آشنایی با آداب مذاکرات تجاری با عراقی‌ها ضروری است.

1. آشنایی اولیه و ایجاد شناخت: اکثریت جلسات ابتدایی بر مبنای ایجاد شناخت و آشنایی اولیه برگزار می‌شود. اگر به زبان عربی تسلط ندارید، حتماً از یک مترجم یا فردی که با این زبان آشنایی دارد، استفاده کنید. مکالمه را با صحبت‌های کوتاه و دوستانه آغاز کنید.
2. ترجمه اسناد و مدارک: ضروری است اسناد و مدارک مربوط به محصول یا خدمات خود را به زبان عربی ترجمه کرده و ترجیحاً پیش از جلسات برای طرف عراقی ارسال نمایید.
3. اجتناب از عبارات ابهام‌آمیز: از به‌ کاربردن عبارات مبهم در مذاکرات خودداری کنید. زبان رایج در کشور عراق، عربی و کردی است، لذا بهتر است که یک طرف کارت ویزیت خود را به این زبان‌ها ترجمه کنید.
4. احوالپرسی با تاجر علاقی: در معاشرت‌های تجاری نیز احوالپرسی معمولاً با دست دادن آغاز می‌شود. دست دادن‌ها معمولاً طولانی هستند، بنابراین سعی کنید نخستین نفری نباشید که دست خود را عقب می‌کشد.
5. آغاز اولین مذارکرات با تاجران عراقی: در مذاکره با یک تاجر عراقی نباید از جایگاه بالا صحبت کنید؛ زیرا این نوع رفتار برای آن‌ها ناخوشایند است. همچنین از انتقاد مستقیم از فرد عراقی پرهیز کنید، زیرا عراقی‌ها بر این مسأله حساس هستند و این کار ممکن است باعث از بین رفتن اعتبار شما شود. در نشست‌های تجاری از انداختن پاها روی هم اکیداً خودداری کنید، زیرا این کار در عراق بی‌ادبانه تلقی می‌شود.
6. برقراری تماس چشمی در حین مذاکره با تاجران عراقی: هنگام مذاکره با طرف عراقی، تماس چشمی برقرار کنید؛ این کار موجب اثربخشی بیشتر مذاکره خواهد شد.

قوانین عقد قرار داد با تاجران عراقی چگونه هستند؟

قانون تجارت عراق، تدوین شده در سال 1984، به اعمال تجاری و تاجران نگاه ویژه‌ای دارد تا توازن میان منافع فردی و مصالح عمومی برقرار کند. این قوانین به طور خاص به تجارت بین‌المللی توجه داشته و انواع مختلفی از قراردادها را تبیین کرده‌اند.

انواع قراردادهای خرید و فروش بین‌المللی

1. قرارداد Free on Board (FOB): بر اساس ماده 298 قانون تجارت عراق، این نوع قرارداد زمانی کامل می‌شود که کالاهای موجود بر روی عرشه کشتی در بندری که توسط خریدار تعیین شده، تحویل داده شوند. در این صورت، فروشنده مسئول تمام هزینه‌ها و خطرات تا عبور کالا از عرشه کشتی است. پس از عبور از عرشه، مسئولیت کالا به عهده خریدار است.
2. قرارداد Cost, Insurance, and Freight (CIF): براساس ماده 302 قانون تجارت عراق، این نوع قرارداد شامل قرارداد حمل و نقل کالا از بندر حمل تا بندر مقصد و بیمه آن در برابر خطرات حمل و نقل است. فروشنده مسئول هزینه‌های حمل، بیمه و بارگیری کالا بر روی کشتی است. مسئولیت فروشنده تا زمان بارگیری کالا روی نرده کشتی ادامه دارد.
3. قرارداد 3. بیع Carriage and Freight (C&F): براساس ماده 307 قانون تجارت عراق، این نوع قرارداد شامل قرارداد حمل و نقل کالا از بندر حمل و نقل تا بندر مقصد است، اما فروشنده ملزم به بیمه کردن کالا در برابر خطرات حمل و نقل نیست. شرایط این قرارداد مشابه قرارداد CIF است، با این تفاوت که بیمه کالا بر عهده فروشنده نیست.
4. قرارداد Free Alongside Ship (FAS): براساس ماده 309 قانون تجارت عراق، در این نوع قرارداد کالا باید در کنار کشتی تحویل داده شود. فروشنده مسئول تحویل کالا به محل بارگیری تعیین شده است ولی دیگر مسئول خطرات بعدی نیست.

در نتیجه انواع قراردادهای خرید و فروش بین‌المللی با عراق:

نوع قرارداد	توضیحات	مسئولیت فروشنده	مسئولیت خریدار
FOB	تحویل کالا بر عرشه کشتی در بندر بارگیری	هزینه‌ها تا عبور از عرشه کشتی	هزینه‌ها و خطرات پس از عبور از عرشه
CIF	حمل و نقل و بیمه کالا تا بندر مقصد	هزینه حمل، بیمه و بارگیری	مسئولیت پس از بارگیری کالا
C&F	حمل و نقل کالا بدون بیمه	هزینه حمل تا بندر مقصد	هزینه بیمه و مسئولیت پس از بارگیری
FAS	تحویل کنار کشتی	تحویل تا محل بارگیری کشتی	خطرات پس از تحویل به کنار کشتی

این قوانین جامع، تلاش می‌کنند تا روند تجاری را برای تاجران شفاف و با حداقل ریسک ممکن سازند. با رعایت دقیق این مقررات، تاجران می‌توانند از توافقات تجاری موفقی در عراق برخوردار شوند.

چگونه کالا را بسته بندی کنیم؟

یکی از موارد که می‌تواند در ارسال یک مرسوله به خارج از کشور به شما آرامش خاطر دهد، بسته‌ بندی درست و اصولی آن است. بسته بندی باید محکم، ضد آب و ضد اشتعال باشد تا در صورت بروز هر گونه اتفاق مرسوله شما سالم بماند. با توجه به قوانین شرکت ارسال کننده کالا شما می‌توانید بسته مورد نظرتان را خودتان بسته بندی کنید و یا این که مسئول بسته بندی شرکت این کار را برای شما انجام دهد. یک بسته بندی استاندارد بستگی به نوع کالای شما دارد . مطمئنا بسته بندی مواد غذایی فاسد شدنی میبایست متفاوت از بسته بندی کتاب و یا مبلمان منزل شما باشد.

چگونه کالا را حمل کنیم؟

چندین روش برای حمل بار به عراق وجود دارد که هرکدام قوانین خاص خود را دارند. برای ارسال بار به عراق راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از بین آن‌ها سریع‌ترین راه را انتخاب کنید. با انتخاب باربری هوایی، می‌توانید کالا‌های خود را در کوتاه‌ترین زمان، به صورت آنی ارسال کنید. این روش، در مقایسه با حمل و نقل‌های زمینی و هوایی، نوع دریایی، ارزان‌تر است؛ اما طول می‌کشد تا کالای شما یک هفته یا بیشتر به محل مورد نظر برسد.

برای ارزان‌ترین راه ارسال به عراق، می‌توانید از حمل و نقل استاندارد یا حمل و نقل اقتصادی استفاده کنید. تحویل کالا در این روش حمل و نقل، یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد. روش دیگری که برای حمل بار به عراق می‌توان انتخاب کرد، روش دریایی است. با انتقال کالای مورد نظر به بنادر کشور و سپس بارگذاری با استفاده از کشتی‌های حمل و نقل، می‌توان تمام محموله‌ها را به کشور عراق صادر کرد.

چگونه پول را از عراق به ایران منتقل کنیم؟

برای انتقال پول از عراق به ایران باید برای حواله‌هایی که از حساب شخصی ارسال می‌شود، مدارک شناسایی مانند پاسپورت، کارت اقامت به همراه شماره تلفن و آدرس فرستنده را همراه خود داشته باشید. همچنین برای حواله‌های شرکتی، فاکتور و مدارکی که نشان دهد وجه برای چه منظوری ارسال می‌شود ضروری است.

برای انتقال پول از عراق به ایران از طریق پی پال، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. انتخاب صرافی معتبر: ابتدا نشانی ایمیل پی پال یکی از صرافی‌های معتبر مانند پی ۹۸ یا وندا که این خدمات را ارائه می‌دهند، به فردی که قصد انتقال پول به ایران دارد، ارسال کنید.
2. ثبت‌نام در سایت صرافی: به سایت صرافی مورد نظر رفته و ثبت‌نام کنید. سپس حساب خود را تأیید کنید.
3. ورود به پنل کاربری: پس از ورود به پنل کاربری، ابتدا از لیست خدمات، گزینه “خدمات پی پال” را انتخاب کنید و سپس گزینه “فروش دلار پی پال” را برگزینید. در این مرحله فرم‌های فرستادن پول به ایران را کامل کنید و سپس کاغذ رسید حواله‌های بانکی (Bank transfer receipt paper) خود را به صرافی ارسال کنید.
4. انتقال بانکی: مبلغ مورد نظر را از هر بانکی به یکی از حساب‌هایی که توسط صرافی در کشورهای مالزی یا امارات معرفی می‌شود، واریز کنید.
5. واریز معادل ریالی: صرافی، پس از کسر کارمزد بانکی و با در نظر گرفتن نرخ روز، معادل ریالی واریز به حساب شما را فراهم می‌سازد. این فرآیند کمتر از ۲۴ ساعت طول می‌کشد.

خدمات فوق بدون دریافت هیچ‌گونه کارمزدی از طرف صرافی انجام می‌شود؛ هرچند مبالغ کسر شده از حساب شما توسط بانک مبدا، بانک واسط یا شرکت انتقال دهنده از حواله کسر می‌گردد. البته در نظر داشته باشید که باتوجه به تحریم های اقتصادی ایران، حواله‌های ارزی نباید مرتبط با فعالیت‌های تحریمی مانند انرژی هسته‌ای، صنایع نفتی و پتروشیمی باشد. همچنین بهتر است بدانید که حواله‌هایی که مدارک کافی ندارد یا مرتبط با فعالیت‌های تروریستی، مواد مخدر و پول‌شویی است، پذیرفته نخواهد شد.

قوانین گمرکی بین ایران و عراق چیست؟

ارسال کالا به عراق نیز شامل قوانینی است که باید از پیش از آن‌ها آگاه بوده و اطلاعات به روزی داشته باشید. در این قسمت برخی از مهم‌ترین قوانین صادرات به عراق شرح داده شده است.

1. قبل از شروع پروسه ارسال کالا به عراق، باید با شریک تجاری و یا مشتری خود در عراق قراردادی نوشته و تمامی شرایط و بندها را به طور واضح مشخص کنید.
2. باید یک استراتژی بسیار خوب برای بازاریابی در کشور عراق و فروش محصول صادراتی خود داشته باشید در غیر این صورت در فروش کالا با مشکل مواجه خواهید شد. باید بازار کالای مورد نظر خود در عراق را شناخته و در مورد رقبای خود در این بازار تحقیق کنید.
3. برای ارسال کالا به عراق به برخی مجوزها نیاز دارید که این مجوزها می‌توانند برای کالاهای مختلف، متفاوت باشند، لذا شما باید مجوزهای کالای موردنظر خود را بشناسید و قبل از اقدام به صادرات آن‌ها، مجوزهای موردنیاز را از سازمان دولتی مربوطه دریافت نمایید. یکی از مجوزهایی که برای ارسال کالا به عراق برای تمامی کالاها مورد نیاز است، مجوز گواهی مبدأ است، بدون این مدرک، شما امکان ترخیص کالا در گمرکات عراق را نخواهید داشت. بسته بندی کالای مورد نظر شما باید دارای استانداردهای مورد نیاز باشد. همچنین ضروری است که نوشته‌های روی بسته بندی به زبان انگلیسی و عربی چاپ شود. توجه داشته باشید که بسته بندی کالا می‌تواند یکی از تأثیرگذارترین فاکتورها در فروش کالای شما باشد، بنابراین در این مورد دقت کافی را به خرج دهید تا کالای خود را به یک کالای رقابتی در بازارهای کشور عراق تبدیل کنید.
4. توجه داشته باشید که کالای صادراتی باید کیفیت و استانداردهای لازم و ضروری برای امر صادرات را دارا باشد. به طور مثال، اگر مواد غذایی یا هر نوع خوراکی را به عراق صادر می‌کنید، دریافت مجوزهای وزارت بهداشت ضروری است. همچنین لازم به ذکر است که تقریباً تمامی کالاها نیاز به گواهی بازرسی دارند و بدون گواهی بازرسی امکان ترخیص کالا در گمرک عراق وجود ندارد.
5. یکی دیگر از عوامل مهم در ارسال کالا به عراق، قیمت گذاری اصولی و مناسب است. سعی کنید قیمت‌هایی را بر روی کالای خود بگذارید که در مقایسه با کالاهای دیگر کشورها رقابتی باشد و شانس فروش کالا را افزایش دهد. همچنین برای فروش کالاهای خود حتماً باید فاکتور صادر شود.
6. شما می‌توانید، با توجه به نوع کالا، بسته بندی آن و هزینه‌های حمل، از روش‌های مختلفی برای حمل کالاهای خود به عراق استفاده کنید. اما همان طور که گفته شد، از آن جایی که عراق وسیع‌ترین مرز خاکی را با ایران دارد، معمولاً روش زمینی بهترین و کم‌هزینه‌ترین روش حمل کالا به عراق است. دقت کنید که کالا به شکل استانداردی بسته بندی شود و وسیله حمل نیز شرایط مناسبی را داشته باشد تا از احتمال آسیب دیدگی کالا در طول مسیر کاسته شود.

نتجه گیری

روابط ایران و عراق همواره با فراز نشیب های زیادی مواجه بوده است، اما در حال حاضر در بهترین جایگاه روابط سیاسی، تجاری، اقتصادی و فرهنگی را با یکدیگر دارند؛ به این دلیل که بیشترین میزان صادرات ایران به عراق است. سازمان توسعه تجارت ایران صادرات کالا به عراق را بدون نصب برچسب لاتین یا عربی ممنوع اعلام کرده است. موسسه استاندارد عراق برای ارسال کالاهای ایرانی به این کشور دستور داده، تا بر این اساس تمامی کالاها با دو برچسب لاتین و عربی به این کشور صادر شوند.

شرایط صادرات به عراق از سوی ایران داشتن برچسب لاتین و عربی بر روی کالاها می باشد، که اگر کالای صادراتی فاقد مشخصات مورد قبول گمرک عراق باشد، مسئولین از ورود آنها به این کشور جلوگیری می نمایند و باعث ضررهای جبران‏ ناپذیری برای صادرکنندگان و تولیدکنندگان می شود. این شروط بر اساس تفاهم‏ نامه مشترک بین موسسه استاندارد ایران و عراق اجرایی می‏شود تا یکی از مشکلات صدور کالا به این کشور که در گذشته با برچسب فارسی انجام می‌گرفت حل شود. برای استمرار مبادلات بازرگانی بین دو کشور باید در زمینه کنترل قاچاق کالا، کنترل بهداشت و استاندارد کالاهای صادراتی و وارداتی همکاری مشترکی بین ایران و عراق صورت گیرد.